Βίβλος Βαρσανουφίου και Ιωάννου

Ο μοναχισμὸς στὴν Παλαιστίνη κατὰ τοὺς χρόνους ποὺ ἔζησαν οἱ ὅσιοι Πατέρες μας Βαρσανούφιος καὶ ᾿Ιωάννης ῎Ηδη, ἀπὸ τὸν Εʹ αἰώνα ἄρχισε ὁ μοναχικὸς βίος στὴν Παλαιστίνη νὰ ἔχει μεγάλη ἄνθηση. Μεγάλες ἀσκητικὲς μορφὲς ἐκόσμησαν τὴν μοναχικὴ παλαίστρα τὴν περίοδο αὐτή, ὅπως εἶναι ὁ μέγας Εὐθύμιος, ὁ ὅσιος Θεόκτιστος, ὁ ὅσιος Γεράσιμος ὁ ᾿Ιορδανίτης († 475), ὁ ὅσιος Κυριακὸς ὁ ἀναχωρητὴς († 506), ὁ ὅσιος Σάββας ὁ ῾Ηγιασμένος († 532), ὁ ὅσιος Θεοδόσιος ὁ Κοινοβιάρχης († 529). Οἱ δύο τελευταῖοι μάλιστα εἶναι ἱδρυτὲς Λαυρῶν καὶ Κοινοβίων.
Οἱ μοναχικοὶ ἀγῶνες καὶ τὰ ἀσκητικὰ ἐπιτεύγματα τῶν μεγάλων αὐτῶν ὁσιακῶν μορφῶν ἀπέδωσαν πλούσιους καρπούς, πράγμα ποὺ ἔκανε τὸν ᾿Ιωάννη τὸ Μόσχο νὰ θαυμάζει καὶ νὰ ἀποκαλέσει τὴν ἔρημο τῆς Παλαιστίνης «πολυανθῆ πνευματικὸν λειμῶνα».

Ένα εκ των γλυκυτέρων και Πνεύματος αγίου πεπληρωμένων βιβλίων των Πατέρων της αγιωτάτης Ανατολικής Εκκλησίας, αν και ολιγώτερον γνωστών μεταξύ του Ορθοδόξου λαού μας, είναι αναμφιβόλως και η “Ψυχωφελεστάτη Βίβλος” των εν αγίοις Πατέρων ημών Βαρσανουφίου του μεγάλου Γέροντος και Ιωάννου του επικαλουμένου Προφήτου, αποτελούμενη εξ 836 Αποκρίσεων των αγίων τούτων. Μέχρι του έτους 1803 εκυκλοφόρει μεταξύ των Μοναχών εν σπανιωτάτοις χειρογράφοις, αποτελούσα ιδιάζον εντρύφημα της ψυχής, όσων εφίεντο της μακαρίας εν Χριστώ ζωής, ως και απλανής κανών της Μοναχικής τελειότητας. Και ως γράφει ο Όσιος Πατήρ ημών Νικόδημος, “η Βίβλος αύτη τόσον ήτο σπανία, ώστε όπου, όχι μόνον ποτέ ουδέποτε εξεδόθη και ακολούθως δεν έγινε κοινή εις τους πολλούς δια του τύπου, αλλά και ανέκδοτος και εν χειρογράφοις σωζόμενη πολλά σπάνια ην ας είναι χάρις πολλή εις την μεγίστην, σεβασμίαν, και βασιλικήν Μονήν του εν αγίοις μεγάλου και θεοφόρου Πατρός ημών Αθανασίου του εν τω Άθω εις ταύτην γαρ την ευαγή Μονήν, προς τοις άλλοις αξιολόγοις και δυσευρέτοις βιβλίοις, άπερ εισί τεθησαυρισμένα εν τη πλουσία ταύτης Βιβλιοθήκη χειρόγραφα, ευρέθη και εν μόνον πρωτότυπον της Βίβλου ταύτης παμπάλαιον, ωσάν ένας μονογενής φοίνιξ, από τον οποίον αντέγραψαν όσοι Πατέρες εν τω Όρει την Βίβλον ταύτην έχουσι…”