Σκοτώνοντας το χρόνο

Ολοκληρωμένη μόλις λίγες εβδομάδες πριν από τον θάνατό του το 1994, η αυτοβιογραφία “σκοτώνοντας το χρόνο” αποτελεί το αυτοπορτρέτο ενός από τους πιο πρωτότυπους και επιδραστικούς διανοητές του 20ού αιώνα.

Αν και είχε εκπαιδευτεί στη φυσική και την αστρονομία, ο Φεγεράμπεντ έγινε γνωστός ως φιλόσοφος της επιστήμης. Ωστόσο, δεν ήταν δημιουργός θεωριών ούτε συγγραφέας κανόνων. Αντιθέτως, απέκτησε φήμη μέσα από δυναμικές, ξεκάθαρες κριτικές ενάντια στη «μεγάλη» επιστήμη και τη «μεγάλη» φιλοσοφία. Υποστήριξε έναν ριζοσπαστικό, δημοκρατικό «γνωσιολογικό αναρχισμό», σύμφωνα με τον οποίο δεν υπάρχει μία και μοναδική πορεία προς τη γνώση, αλλά πολλοί διαφορετικοί δρόμοι με αρχές· όχι μία αλήθεια ή μία ορθολογικότητα, αλλά διάφορες, ανταγωνιστικές εικόνες του κόσμου. «Όλα επιτρέπονται», δήλωνε για τις μεθόδους της επιστήμης στο πιο διάσημο έργο του, Ενάντια στη Μέθοδο. Και το πίστευε απόλυτα.

Σε αυτή την αυτοβιογραφία, ο Φεγεράμπεντ περιγράφει τη διαδρομή του από τα παιδικά του χρόνια στη Βιέννη, σε ένα απομονωμένο περιβάλλον της κατώτερης μεσαίας τάξης, μέχρι την κορυφή της διεθνούς ακαδημαϊκής σκηνής. Μιλά για την εμπειρία του στον γερμανικό στρατό στο ρωσικό μέτωπο, όπου τρεις σφαίρες τον άφησαν ανάπηρο, ανίκανο και σε διαρκή πόνο για όλη του τη ζωή. Θυμάται το υποσχόμενο ταλέντο του ως λυρικός τενόρος (μια διαχρονική του πάθος), τις συναντήσεις του με προσωπικότητες όπως ο Μάρτιν Μπούμπερ και ο Μπέρτολτ Μπρεχτ, τις αμέτρητες ερωτικές σχέσεις του, τους τέσσερις γάμους του και μια τόσο γεμάτη ακαδημαϊκή καριέρα που κάποτε κατείχε μόνιμες θέσεις σε τέσσερα πανεπιστήμια ταυτόχρονα.

Αν και δεν γράφτηκε ως διανοητική αυτοβιογραφία, το Σκοτώνοντας τον Χρόνο σκιαγραφεί τους ανθρώπους, τις ιδέες και τις συγκρούσεις έξι δεκαετιών. Ο Φεγεράμπεντ μιλά ειλικρινά για τις περίπλοκες σχέσεις του με τον μέντορά του Καρλ Πόπερ και τον φίλο και συχνό αντίπαλό του Ίμρε Λάκατος, καθώς και για τις αντιδράσεις του απέναντι στη φήμη του ως «ο μεγαλύτερος εχθρός της επιστήμης».