Ήταν μια φορά ένας Ρώσος ευγενής που μπλέχτηκε στα δίχτυα του πάθους, ένας φιλόσοφος που βασανιζόταν να μας πείσει για τα οφέλη της δημιουργικής ηθικής και ένας Έλληνας λογοτέχνης που στόχευε στο να ξεμπροστιάσει τα εγχώρια πολιτικά μας δράματα.
Και οι τρεις ασχολούνται με την ίδια αιώνια, απελπιστική μάχη του ανθρώπου στην προσπάθεια του να βιώσει την πραγματική Ελευθερία (που τόσο εύστοχα περιγράφει ο Μπερντιάγιεφ), που δεν είναι απλώς μια ωραία ιδέα για ψιλοκουβέντα και διαφημίσεις στην τηλεόραση.
Στο «Περί του Προορισμού του Ανθρώπου» (έκδοση 1950), ο Νικολάι Μπερντιάγιεφ μάς γνωρίζει τη «Δημιουργική Ηθική» ως το υπέρτατο ιδανικό: Είσαι ελεύθερος, άρα οφείλεις να δημιουργήσεις τον εαυτό σου, να αποδράσεις από τη Νομική (και τόσο βαρετή!) Ηθική!
Η ελευθερία περιέχει τη δημιουργικότητα και η δημιουργικότητα είναι ένα ουσιαστικό στοιχείο του ανθρώπινου προορισμού, μέσω του οποίου ο άνθρωπος συμμετέχει στη θεία δημιουργία.
Περί του Προορισμού του Ανθρώπου – Δοκίμιον Παραδόξου Ηθικής
Το «Περί του Προορισμού του Ανθρώπου» του Νικολάι Μπερντιάεφ είναι ένα Δοκίμιο Παραδόξου Ηθικής που διερευνά τον σκοπό της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα από το πρίσμα της θρησκευτικής υπαρξιστικής φιλοσοφίας. Ο Μπερντιάεφ αναλύει τη σχέση ελευθερίας και ηθικής, απορρίπτοντας τους νομικίστικους κανόνες και τονίζοντας την ανάγκη για πνευματική δημιουργικότητα και προσωπική ευθύνη στον αγώνα ενάντια στην τραγικότητα της ύπαρξης.
Δυστυχώς, αυτή η μεγαλειώδης ιδέα προσγειώνεται απότομα στην αμείλικτη πραγματικότητα του Ιβάν Τουργκένιεφ στις «Ανοιξιάτικες βροχές» (έκδοση 1932).
Ο καημένος ο Ντμίτρι Σάνιν ξεκινάει γεμάτος νιάτα, έτοιμος για τον ενάρετο προορισμό του. Όμως, αρκεί μια σατανική femme fatale (εκείνη η Μαντάμ Πολόζοφ) για να του πάρει το μυαλό και να τον ρίξει στα ενστικτώδη πάθη. Όπως και στην ιστορία του Δαυίδ, όλη η ελεύθερη βούληση γίνεται καπνός για χάρη του λουτρού της Βηρσαβεέ.
ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΕΣ ΒΡΟΧΕΣ
Το μυθιστόρημα «Ανοιξιάτικες βροχές» του Ιβάν Τουργκένιεφ αφηγείται την ιστορία του νεαρού Ρώσου ευγενή Ντμίτρι Σάνιν και την πρώτη, καταλυτική ερωτική του εμπειρία στη Φρανκφούρτη . Ο Σάνιν ερωτεύεται αρχικά την αγνή Ιταλίδα Τζέμα Ροσέλι, πιστεύοντας στην αιώνια ευτυχία και αποφασίζοντας να αλλάξει τη ζωή του
Η πλοκή παίρνει μια δραματική στροφή με την εμφάνιση της Μαντάμ Πολόζοφ, μιας γοητευτικής, αδίστακτης και «φυσιοκρατικής» femme fatale, η οποία αιχμαλωτίζει τον Σάνιν με τη δύναμη του ενστίκτου και του πάθους . Το μυθιστόρημα μετατρέπεται σε μια σύγκρουση μεταξύ της ιδεαλιστικής αγάπης και της σκοτεινής, εμμονικής έλξης, αποκαλύπτοντας την ανθρώπινη αδυναμία και την απώλεια της νεανικής αθωότητας
Πρόκειται για μια πρώιμη, συλλεκτική έκδοση από τον Εκδοτικό Οίκο Δημητράκου, τυπωμένη τον Μάιο του 1931. Το έργο είναι ένα αριστούργημα της Ρωσική λογοτεχνίας που συνδυάζει στοιχεία ρομαντικού ρεαλισμού και νατουραλισμού, προσφέροντας μια διεισδυτική ματιά στις ψυχολογικές μεταπτώσεις του πάθους και της προδοσίας.
Για να φέρουμε όμως τώρα τα υψηλά νοήματα στο ελληνικό γίγνεσθαι, καλούμε τον Αλέξανδρο Κοτζιά που έχει «Μια σκοτεινή υπόθεση». Εδώ, η τραγωδία δεν είναι πια μόνο ερωτική, αλλά γίνεται ελληνικά γραφειοκρατική και πολιτικά αβυσσαλέα.
Μια σκοτεινή υπόθεση
Στο λογοτεχνικό σύμπαν του Αλέξανδρου Κοτζιά το μυθιστόρημα «Μια Σκοτεινή Υπόθεση» εξερευνά τη φθορά των ανθρωπίνων σχέσεων και την εσωτερική τριβή, μέσα από μια δυνατή πλοκή. Με ψυχολογικό βάθος και καφκική αφήγηση, μας παρασύρει στον κόσμο του πρωταγωνιστή, καθιστώντας το ένα έργο-σταθμό της σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας.
Οι ήρωες είναι παγιδευμένοι όχι μόνο από τα πάθη, αλλά και από τις δομές, τη διαφθορά και το κοινωνικό «πρέπει». Το ερώτημα δεν είναι πλέον πώς θα εκπληρώσω τον προορισμό μου, αλλά πώς θα επιβιώσω από την «υπόθεση» χωρίς να χάσω την ψυχή μου.
Με λίγα λόγια, ο Μπερντιάγιεφ μάς έδωσε τον ορισμό της ελευθερίας, ο Τουργκένιεφ μας έδειξε πώς μπορούμε να την παραδίδουμε και ο Κοτζιάς μάς υπενθυμίζει πως κι αν ακόμα επιμείνεις να είσαι ελεύθερος, θα υπάρχει πάντα κάπου κάποιος αδιάφορος γραμματέας που θα προσπαθεί να σε περιορίσει, φορολογώντας την πνευματική σου αξιοπρέπεια.
