Η ΥΣΤΕΡΗ ΡΩΜΑΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

Μετά από έναν αιώνα εισβολών, εμφυλίων πολέμων και εσωτερικών προβλημάτων, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία που κληρονόμησε ο Διοκλητιανός το 284 μ.Χ. χρειαζόταν απεγνωσμένα το δυναμισμό με τον οποίο αυτός επιδίωξε να οργανώσει και να θέσει σε νέα, στέρεη βάση τη διοίκηση και την άμυνά της. Ο διάδοχός του, ο Κωνσταντίνος, παγίωσε την αυτοκρατορική ισχύ, υιοθετώντας μια νέα, δυναμική θρησκεία, το χριστιανισμό. Ο χριστιανισμός μπορούσε να στηρίξει και να ενοποιήσει μια αυτοκρατορία, η οποία, από τη φύση της, έρρεπε στην πολυμορφία και την απόκλιση. Ο τέταρτος μ.Χ. αιώνας ήταν μια αποφασιστική περίοδος: οι πολλές, νέες προκλήσεις και η πολιτισμική ποικιλία του αντικατοπτρίζονται στο έργο του σημαντικότερου ιστορικού του, του Αμμιανού Μαρκελλίνου, και αντιπροσωπεύονται από προσωπικότητες διαμετρικά αντίθετες, όπως ο Ιουλιανός ο Παραβάτης και ο Άγιος Αυγουστίνος. Αυτό το βιβλίο τελειώνει ακριβώς με τον Αυγουστίνο. Η καθ. A. Cameron αποτιμά τον γονιμοποιό ιστορικό και θεολογικό του ρόλο, τις Εξομολογήσεις, την πρώτη ψυχολογική αυτοβιογραφία, την Πολιτεία του Θεού, που ήταν μια απάντηση στη λεηλασία της Ρώμης από τους Βησιγότθους το 410 μ.Χ., και την ώριμη σκέψη του σχετικά με το ρόλο του Θεού στην Ιστορία.