Κόσμος και Ιστορία

Ελληνική κοσμολογία και δυτική εσχατολογία

“Ο δυτικός άνθρωπος, ο άνθρωπος της νεωτερικότητας σκοτώνοντας και το Θεό, την τελευταία επαφή με μια τάξη η οποία να τον ορίζει, έχοντας γίνει Deus in terris, συνειδητοποιεί αίφνης ότι έχει μεταβληθεί στο αντιφυσικό Γκόλεμ μιας νέας υπέρτερης τάξης, που τον υπερβαίνει, της τεχνολογίας που ο ίδιος κατασκεύασε. Ήδη από την αυγή της βιομηχανικής εποχής, αναζητά μια ρομαντική «επιστροφή» στον κόσμο του «άλλοτε». Έναν κόσμο που φαντάζει σήμερα ως η ενσάρκωση της αρμονίας. Και κατ’ εξοχήν στον ελληνικό κόσμο, που τον θεωρεί ως τον ευγενέστερο πρόγονό του. Ο Μαρξ χαρακτήριζε τους Έλληνες ως παιδιά «φυσιολογικά», ανάμεσα σε άλλα αφύσικα. Γιατί ο ελληνικός κόσμος συνδύαζε την αποδοχή της φυσικής τάξης του κόσμου, στον οποίο εντάσσονταν άνθρωποι, θεοί και φύση ταυτόχρονα, με την γέννηση της ατομικότητας, της φιλοσοφίας, της επιστημονικής σκέψης. Σε αυτή την ευτυχισμένη «παιδική ηλικία» του θα ήθελε να καταφεύγει νοσταλγικά ο δυτικός άνθρωπος. Σε αυτόν τον κόσμο πριν την αγωνία που του ενστάλαξε η αδυσώπητη «πρόοδος» και ο ιστορικός χρόνος.” Γ. Καράμπελας, από τον πρόλογο

Η μελέτη του Κώστα Παπαϊωάννου δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο «Αρχείο Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών» και κυκλοφόρησε σε αυτοτελές ανάτυπο το 1955.